Bavikhove: oorlogsburgemeester Michel Delsoir
Julianus Hugelier[1]
is burgemeester van Bavikhove sedert 1933 en kan zijn mandaat verlengen in
1938. Met hem als burgemeester gaat Bavikhove de Tweede Wereldoorlog in.
We citeren uit de Tijdingen van De Roede
van Harelbeke[2]:
“Geboren in 1894 viel burgemeester Hugelier niet onder
de in 1941 uitgevaardigde leeftijdsverordening, die voorschreef dat wie de
leeftijd van 60 jaar bereikte zijn publieke ambt diende neer te leggen.
Desondanks nam hij begin maart 1943 zelf ontslag omdat hij de
rantsoeneringskaarten van Bavikhoofse werkweigeraars, die in het kader van de
verplichte tewerkstelling naar Duitsland moesten gaan werken, niet wou
intrekken. Nadat hij daarvoor op de Kommandantur in Kortrijk op het matje was
geroepen, hield hij de eer aan zichzelf en nam hij ontslag, liever dan een
ambtsverbod af te wachten. Eerste schepen Adelard Duchi[3]
nam daarop kortstondig het burgemeesterschap waar. Al gauw benoemde de
collaborerende overheid Michel Delsoir[4]
uit de Hoogstraat tot burgemeester. Hij was beroepshalve een wever.
Een jaar later was de bevrijding van onze streek een
feit en nam Julien Hugelier zijn ambt terug op. En dat is opnieuw een
eigenaardigheid in Bavikhoves politieke geschiedenis. Niemand vindt het vreemd
dat een vooroorlogse burgemeester die tijdens de oorlog uit zijn ambt werd
gezet, of verplicht werd het neer te leggen, bij de bevrijding dat ambt terug
opnam. Zeker niet als de betrokkene boven alle verdenking stond. Hij was immers
buiten zijn wil en buiten het Belgische rechtssysteem om, uit het gemeentebestuur
verwijderd. Dat ligt natuurlijk anders wanneer de titularis op eigen
initiatief, uit eigen beweging, zijn ontslag had ingediend. Hoe lovenswaardig
de motieven of verantwoording daarvoor ook mogen geweest zijn. Ontslag nemen
betekent in principe dat er een nieuwe benoeming moet volgen. Wellicht speelde
hier het argument dat burgemeester Hugeliers ontslag nooit door de Koning
(lees: de minister van Binnenlandse Zaken) is aanvaard, waardoor het als
onbestaande kon worden beschouwd. Wat er ook van zij: de Bavikhoofse
gemeenteraad, op dat ogenblik terug bijgestaan door gemeentesecretaris Michel
Priem (die wel onder de leeftijdsverordening was gevallen en van ’42 af tot aan
de bevrijding was vervangen geworden door de jonge Kortrijkzaan Marc
Buysschaert), zag er duidelijk geen graten in. In september ’44 trad Julien
Hugelier dus probleemloos opnieuw in functie. Na de gemeenteraadsverkiezingen
van 1946 verlengde hij zelfs nogmaals zijn mandaat, doch met de jaarwisseling
1951-’52 nam hij om gezondheidsredenen ontslag. Adelard Duchi, op dat ogenblik
nog altijd eerste schepen, werd voor het laatste volle jaar van de legislatuur
een tweede keer dienstdoend burgemeester van Bavikhove. Een definitieve
benoeming zat er voor hem in het licht van de gemeenteraadsverkiezingen later
dat jaar niet in. Schepen Duchi was in oktober ’52 overigens geen kandidaat
meer.”
Opzoekingen in het Belgisch Staatsblad
bezorgen ons preciezere gegevens.
“Bij besluit van 17 maart 1943 is, op zijn
verzoek, ontslag uit zijn ambt verleend aan den heer Hugelier, J., burgemeester
der gemeente Bavikhove, arrondissement Kortrijk.” (B.S. van 21 maart 1943).
“Bij besluit van 21 mei 1943 is de heer
Delsoir, M., aangeduid om het ambt waar te nemen van burgemeester der gemeente
Bavikhove, arrondissement Kortrijk, in vervanging van den heer Hugelier, J.,
die als zoodanig is afgetreden.” (B.S. van 23 mei 1943).
Na de bevrijding wordt Michel Delsoir
geïnterneerd en tamelijk snel gevonnist door de Krijgsraad van Kortrijk. Op 17
november 1944 wordt hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee jaar en
verlies van rechten gedurende twintig jaar wegens lidmaatschap van de
Organisation Todt, in Duitsland en in Polen, van juni 1941 tot juli 1942 en van
de fabriekswacht te Bavikhove, van 30 januari 1943 tot september 1944.
Het gezin Delsoir verlaat Bavikhove kort na
de oorlog en verhuist naar Deerlijk.
[1]
Julianus HUGELIER, geboren in Bavikhove op 29 juli 1894 en overleden in
Kortrijk op 20 oktober 1963. Gehuwd met Maria Bruneel. Vlaswerker, naderhand
propagandist en secretaris van het Algemeen Christelijk Vakverbond en van het
Algemeen Christelijk Werkersverbond van Bavikhove (Hoogstraat).
Gemeenteraadslid (1927-1952) en burgemeester (1933-1943 en 1944-1952) van
Bavikhove.
[2] Bruce
ALMEY, "Mijnheer de burgemeester (deel 2: Bavikhove) - De burgemeesters
van Bavikhove, Harelbeke en Hulste van 1830 tot en met 1976" in Tijdingen
van De Roede van Harelbeke, 22ste jaargang, nr. 2, december 2019, pp.
12-23.
[3]
Adelard Remi Camiel DUCHI, geboren in Bavikhove op 6 februari 1891 en overleden
in Kortrijk op 25 mei 1975. Gehuwd met Marie Verbrugge. Vlaswerker, nadien
vlasfabrikant (Bavikhoofsestraat). Gemeenteraadslid (1922-1952), schepen
(1933-1952) en dienstdoend burgemeester (1943 en 1952) van Bavikhove
[4]
Michel Auguste Constant DELSOIR, geboren in Moregem op 11 maart 1909 en
overleden in Oudenaarde op 16 februari 1974. Gehuwd met Maria-Magdalena
Vandevelde. Wever (Hoogstraat). (Oorlogs)burgemeester (1943-1944) van Bavikhove.
