Nu verkrijgbaar in e-book!

HIER BESTELLEN

Boekbespreking door De Leiegouw

Een ontbrekende foto in de galerij foto's van burgemeesters in het Wevelgemse gemeentehuis was de aanleiding om in het oorlogsverleden van de vlasgemeente en de regio te gaan spitten. De auteurs zeggen een leemte te willen opvullen en dat doen ze met een diepgaand onderzoek van bronnen die vooral van na de oorlog dateren. Dat hoeft niet te verwonderen, bronnen uit 40-44 zijn beperkt en - als ze er zijn - vaak eenzijdig.

Het resultaat is een lijvig boek over Zuid-West-Vlaanderen in deze periode waarbij het overgrote deel over Wevelgem, Gullegem en Moorsele gaat.. De auteurs kijken daarbij vooral naar de houding van prominente en publieke figuren in Wevelgem en deelgemeenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Iedereen die een of andere maatschappelijk belangrijke rol speelde, komt aan bod: politici, maar ook gemeentepersoneel, onderwijzers, brandweer en politie, om enkele voorbeelden te geven. De auteurs schenken ruim aandacht aan wie lid was van het verzet, aan wie deelnam aan de collaboratie en welke acties ze ondernamen. Daarbij schuwen ze het niet om namen te noemen.

Verwacht geen mooi verhaal, maar een letterlijk relaas van wat de archieven en publicaties over deze personen vertellen. Deze bronnen zijn heel divers: er was een uitgebreid onderzoek van archieven en kranten en ook de literatuur werd grondig uitgespit. De verslagen van rechtszaken tegen personen beschuldigd van collaboratie en de gepubliceerde vonnissen in het Belgisch Staatsblad zijn een rijke bron van informatie. Dat zorgt ervoor dat het boek een schat aan informatie bevat. Het grootste deel, iets meer dan de helft, gaat over Wevelgem en zijn huidige deelgemeenten. De overige 61 gemeenten uit Zuid-West-Vlaanderen komen minder uitgebreid aan bod. Het feitenrelaas lijkt hier vooral gebaseerd op wat de auteurs hierover op hun zoektocht vonden, aangevuld met secundaire literatuur.

Het boek is dus vooral een bronnenboek waarbij veel gerechtsdossiers en krantenartikels letterlijk weergegeven worden. Doordat er uitgebreid geciteerd wordt, vallen de auteurs soms in herhaling: de verslagen van getuigen in de krant of een processtuk komen vaak sterk overeen. Een synthese zou de leesbaarheid kunnen verhogen. We kunnen letterlijk meelezen wat de kranten schreven en wat de rapporten na de oorlog vertellen, maar vinden geen kritische benadering. Maar zijn de feiten zoals die in de documenten van die tijd verschenen wel zo objectief? Waar spreken ze elkaar tegen en wat zou de oorzaak hiervan kunnen zijn? Door met deze vragen aan de slag te gaan zouden de auteurs ruimte voor nuance kunnen maken.

Het boek is een mooi naslagwerk en heeft een uitgebreid namenregister en bronnenlijst. Jammer dat de bronvermelding beperkt is. De lijst van de archiefbronnen gaat niet verder dan de naam van de bewaarplaats. De voernoten geven vooral extra biografische informatie, maar ze vertellen niet - of slechts indirect - waaruit de tekst en citaten komen. Toekomstige onderzoekers zouden hierbij gebaat zijn, nu moeten ze vaak zelf uitzoeken waar de informatie vandaan komt.

Het is duidelijk dat de auteurs dit onderzoek niet lichtzinnig hebben opgevat en een indrukwekkend bronnenonderzoek hebben uitgevoerd. Ze willen een zo objectief mogelijk beeld schetsen, maar een kritische benadering laten ze aan de lezer over. Er komt heel wat informatie samen waardoor het onmisbaar wordt voor wie met de lokale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog aan de slag wil.

Frederic Bossuyt.